LÁ THƯ TÂM TÌNH ĐẦU NĂM 2006

    TỪNG BƯỚC THẢNH THƠI

   Giáo sư  THU LÊ

Em thương,
 
Hồi cuối tháng 9, khi tôi vào Lộc Uyển để dự một khoá thiền 4 ngày trở về, em có hỏi tôi là đi thiền có “vui” không?  Tôi không biết trả lời như thế nào và câu hỏi đó vẫn vương vấn ở trong đầu tôi từ mấy tháng nay.  Muốn kể cho em nghe trên vườn nhà LVD những điều tôi cảm nhận thì lại ngại ngần vì tôi không phải chỉ muốn chia sẻ với em mà muốn chia sẻ với tất cả các bạn, các em khác, cả những người có những niềm tin tâm linh khác, nghiã là có thể đến nhà thờ hay một nơi tôn nghiêm nào chứ không phải là nhà chùa.  Tôi cho rằng những nhận xét và cảm nghĩ của tôi trong mấy ngày tại Lộc Uyển (Deer Park Monastery) có thể chia sẻ với bất cứ ai muốn hướng về tâm linh, và đang muốn thực tập phát triển tâm linh, để tự giúp mình sống an hoà trong cuộc đời vội vã của một nền văn minh vật chất.
 
Lộc Uyển được bao bọc bởi hai dãy núi dài thoai thoải như hai con voi nằm đâu mặt vào nhau, với thiền đường Thái Bình Dương ở giữa, nằm trên 1 ngọn núi thấp đã được san phẳng, tách biệt hẳn với thế giới ồn ào bên ngoài.  Những rừng sồi, thác nước nho nhỏ chảy róc rách đó đây, núi rừng thơm mát xanh, trăm loài hoa mọc tự nhiên thay nhau nở suốt hai mùa xuân hạ....Những người đã vào thăm nơi này thường không thể không leo tận đỉnh núi Vạn Thạch Liên, ngồi ngang với những đám mây mù buôỉ sáng,  ăn sáng (trong yên lặng) và nhìn mặt trời lên và nhìn xuống “hạ giới” dưới kia....
 
Tôi vào Lộc Uyển không để tụng kinh gõ mõ, cũng không cầm thật nhiều hương để cầu đấng từ phụ gia hộ cho gia đình tôi ...ăn nên làm ra, tai qua nạn khỏi, hoặc thêm người thêm của, như ngày xưa còn nhỏ vẫn thường theo mẹ đi chùa và nghe mọi người rầm rì khấn vái.  Chắc em sẽ hỏi tôi làm những gì ở đó từ sáng đến tối?  Này nhé, những hoạt động chính trong ngày, ngoài 3 bữa ăn chay buổi sáng, trưa và tối, gồm những buổi thiền toạ lúc sáng sớm hoặc thiền hành trong khuôn viên Lộc Uyển giữa rừng núi bao la bát ngát, nghe pháp thoại, thông thường có phần vấn đáp sau đó, nghỉ ngơi buôỉ trưa hay gặp gỡ các bậc thầy để hỏi riêng các điều thắc mắc.  Buổi chiều chia thành từng nhóm nhỏ để pháp đàm, chia sẻ những thắc mắc có liên hệ đến bài pháp thoại buổi sáng, và đời sống hàng ngày.  Đây là lúc tôi mới nhận ra rằng mỗi người trong chúng ta đều có những ưu tư, thắc mắc mà thường ngày không biết chia sẻ cùng ai. Buôỉ tôí cũng có họp nhau sinh hoạt với tăng chúng, ca hát hay nói chuyện trong tình thân mật với tăng thân (nhóm người cùng tu tập với nhau).
 
Buổi sáng, tôi rời khỏi phòng lúc 5:30 khi trời còn tối mù sương với tiếng đại hồng chung lanh lảnh phá tan sự tịch mịch, đi bộ qua ngọn đồi phía dưới đến thiền đường Thái Bình Dương, rất yên lặng ngồi vào chỗ của mình, tậpthở với lời chỉ dẫn nhẹ nhàng của 1 vị thày qua máy vi âm.  Ngồi yên lặng, quán chiếu về mình, về người, về những mối quan hệ của mình với nhau, về sự vô thường của đời sống, về giá trị của những giây phút hiện tại.  Khi mình chú tâm theo dõi hơi thở vào ra của mình, tâm mình trở nên trống rỗng, chẳng nghĩ cái gì khác, lòng tự nhiên lắng xuống, như một ly nước táo vùa xay, đặt lặng yên trên bàn để những cặn lần lần lắng xuống đáy ly.  Phần nước ở trong trên là tâm, là sáng suốt, là chánh niệm, và quán chiếu hơi thở là trở về với chánh niệm, với tự thân.   Những bước đi trong thiền hành cũng vậy, mình đi trong yên lặng với những bước vững vàng, kiểm soát hơi thở vào ra, ngắm nhìn hoa cỏ bên đường, ý thức sự sống, sự có mặt của vạn vật, của những người thân quanh mình.  Tôi thấy tôi đã trở về với tôi, trong giây phút này.  Tôi thấy tôi chậm lại, tôi thấy tôi đang bình yên, tôi thấy tôi đang an lạc và hạnh phúc.  Cái hạnh phúc trong tôi, trong lúc này có phải là vì tôi xa hẳn cuộc sống thường ngày đầu tắt mặt tối, hăm hở làm, sống, và hưởng thụ hay là vì tôi đang nhận diện sự có mặt của tôi trong giây phút này, ý thức được và trân quí những cái quanh tôi mà tôi đang có?  Và nếu cuộc sống có quá nhiều thứ ràng buộc, lôi cuốn mình như giòng thác lũ, như chiếc lá rớt xuống giữa giòng sông trôi không có lúc nào ngừng nghỉ, thì lúc nào là lúc nhìn ra chân hạnh phúc và an lạc??
 
Vậy phải buông bỏ những gì để sống cho an lạc hả em?  Như người chủ trại bỏ đi đàn bò của mình chăng?  Không thể được, chúng ta phải sống, chúng ta đang có một đời sống với những trách nhiệm, bổn phận, tranh đấu, nhiệt thành và cả đam mê...  Vậy chúng ta bỏ gì??  Có phải là buông bỏ những tạp niệm, tạp khí, những ràng buộc ham muốn không cần thiết  mà cuộc sống thực tế vật chất đang “vật” chúng ta?  Không ai nói cho mình biết mình phải bỏ những gì.  Mình phải tự ý thức thôi và những cái gì còn lại cho mình chính là những giây phút hiện tại mà mình đang tận hưởng, bởi vì quá khứ thì đã qua rồi mà tương lai thì chưa tới.
 
Hãy lấy yếu tố thời gian làm thí dụ.  Đời sống hàng ngày của tôi, một người đã về hưu, mà sao thấy đa đoan!  Bận từ 6 giờ sáng ra khỏi giường tất bật cho đến 10 giờ đêm, rất ít khi được ngả lưng vào buổi trưa đúng với tiêu chuẩn của một người về hưu ngày rộng tháng dài.  
Ngày tháng của tôi chẳng rộng chằng dài (đủ) chút nào. Và chẳng ai hiêủ tôi khi tôi cứ nói là tôi bận lắm. Tôi có bận thực hay không?  Đây nhé, dậy lúc 6 giờ sáng, tôi đi thẳng vào bếp, xay đủ 4 ly sinh tố rau quả cho 2 vợ chồng tôi và và 2 vợ chồng đứa con gaí đang ở với chúng tôi, lo sửa soạn đồ ăn sáng cho cháu ngoại và vào giường đánh thức cháu dậy khi bố mẹ chúng đã ra khỏi nhà để đi làm.   Sau màn dỗ dành ăn uống , thay quần  áo, hai vợ chồng tôi cùng đưa cháu đi học rồi tiện đường về đi thẳng vào nơi tập thể dục.  Tôi đã hứa từ đầu xuân năm trước là phải tự chăm lo cho mình “vì chẳng ai lo cho mình bằng mình cả” và tôi đã giữ lời hứa đó, và cũng thấy sự cố gắng được đền bù.  Năm nay tôi khoẻ hơn mọi năm, không còn đau chân, có bị cảm cúm chỉ đúng 3 ngày không kéo dài hơn, và cũng không ho cả tháng như mọi lần.  Khi ra khỏi chỗ tập thể dục thì đãø 10:30 sáng.  Nếu đi mua vặt vãnh hay đi 2 caí chợ thì về đến nhà đã gần 12 giờ trưa.  Bỏ rau thịt cá ra, cắt, gói, xếp vào tủ lạnh xong xuôi thì đã lại sắp đến giờ đi đón cháu.  Lại một màn sửa soạn đồ ăn để con nhỏ có cái gì ăn trên đường về.  Tôi biết con bé cháu tôi ít chịu ăn gì ở trường, nó rất khảnh ăn và lại hay maỉ chơi.  Đồ ăn để trong hộp mang theo thường là thấy đem về còn nguyên hoặc là ăn rất ít. Ngồi trên xe có đồ ăn ngay, cô nàng mở máy ăn vì cũng chẳng có đồ chơi gì để mà...mải chơi.  Trông thấy trẻ con ăn được sao mà thích thế.  Con cháu 7 tuôỉ cười bảo bà: “ Đây là cái roving restaurant hả bà?” và bà bảo không phải đâu, đây là cái restaurant on wheels!
 
Về đến nhà thì mình thấy mình đóng đủ thứ vai:  vừa sửa soạn bữa cơm chiều, vừa dạy cháu học khi hắn làm homework, vừa phải chơi với hắn khi hắn làm xong bài, vừa nghe hắn đọc vừa đọc cho hắn nghe.  Trông thâý bộ mặt ngáp ngủ thì lại phaỉ dụ cho hắn lên giường, hoặc doạ nạt để hắn ngừng chơi và leo lên giường, chơi một vài ván bài UNO với bà rồi bà lại trở thành ca sĩ, ru em ngủ.  Em ngủ rồi, bà nó lại lồm cồm trở dây ra nấu ăn cho bữa chiều.  Phaỉ tận dụng thời gian nó ngủ thì mình có làm gì mới làm được, giấy tơ, thư từ  trả nợ.....TV tôi xem rất ít ( có khi vừa ngồi xuống xem thì bị nó chạy ra đòi xem cartoons) sách báo tôi đọc vào ban đêm, đọc trong nửa giờ đạp xe ở phòng tập, hay trên xe hơi nêú ông xã tôi lái xe hoặc bất cứ ngồi lê la ở chỗ nào như văn phòng bác sĩ, nha sĩ.   Ăn uống xong bữa cơm chiều thì đã là 8, 9 giờ tối.  Tôi mệt hết xí guách và chẳng muốn làm cái gì nữa, nhất là hôm nào cháu lại chui vào phòng bà để ...sleep over thì lại phaỉ lên giường sớm hơn ( giờ con nít mà) và ông ngoại lại ..bắn sang phòng khác cho rộng chỗ!  và báo hại đi ngủ sớm thì 3,4 giờ sáng đã đủ dosage rồi, lại mò dậy, cứ như vạc ăn đêm.  
 
Tôi đang phàn nàn đấy ư?  Hình như có, vì từ hồi các con đến ở ...nhờ chúng tôi để chúng nó xây nhà lại, thì tôi cứ than thở với ông xã là tôi chẳng làm được cái gì nên hồn.  Nhưng tôi tự hỏi mình còn cần làm cái gì nữa đây, chơi với cháu cũng là làm và  phaỉ làm cho hết mình chứ.  Mai kia nó về nhà nó và mình hết việc thì tha hồ mà làm gì cho ...nên hồn, hay là lại ngồi thờ thẫn như ...mất hồn?  Mình sống ràng buộc với con cháu nhiều quá, mà ở xứ Mỹ rộng lớn này chắc chẳng thể nào sống túm tụm như ở VN, và các con mình lớn lên ở xã hội này cũng thấm nhuần ít nhiều văn hoá Mỹ, cũng thích đời sống riêng tư, và cũng hăm hở sống cho những nhu cầu vật chất.  Tôi tự bảo, mình phải thay đổi quan niệm, phải “let go” thì cuộc đời mới an nhiên tự tại được và tất nhiên là phải “an trú trong hiện tại” nghiã là ..hãy chơi vơí cháu bây giờ cái đã rồi tính sau!  Tôi cũng nhận thấy khi mình giữ cho mình bận rộn, làm việc này việc khác thì mình ít đòi hỏi, trách móc con cháu là đã không có thì giờ nghĩ tới mình!  Vì vậy, đôi khi tôi cũng phải thay đổi không khí bằng cách ra khỏi nhà đi làm thông ngôn cho các bệnh nhân VN tại các nhà thương vùng LOS.  Cố gắng thu xếp thì giờ để đi vào những lúc cháu ở trường trong khoảng từ 9 giờ sáng đến 2 giờ chiều và tất nhiên là phải bỏ thể dục và công việc chạy vặt hay chợ búahay làm vườn.  Và thời gian cháu ở trường, nếu không phaỉ đi chợ hoặc đi đâu thì tôi tiêu thì giờ vào công việc dịch những tài liệu y tế hoặc của các cơ sở xã hội để cũng có dịp dùng đầu óc cho đỡ bị ...rỉ sét!
Một ngày của người về hưu mà còn như thế thì một ngày của em, của những người trẻ tuổi còn trong “work force” thì co giãn ra sao?? Vậy chúng ta buông bỏ cái gì và níu kéo cái gì đây?  Thật là một câu hỏi khó trả lời.
 
Tôi chỉ muốn nói một cách dản dị là chính cái “trở về với hơi thở” đã giúp tôi ý thức được cái tôi đang làm, giúp tôi chậm lại, bước đi những bước thảnh thơi, vững chãi, trở về với chánh niệm, giúp tôi “rửa chén để mà rửa chén” (tận hưởng cái thú rửa chén) chứ không vội lo rửa chén cho xong để còn làm cái khác, giúp tôi an hưởng những phút hiện tại đó mà không vội vã, hăm hở, âu lo, bồn chồn, phúng phí sức lực vào những tạp niệm của đời sống mà chúng ta không chối bỏ được.  Và nếu như vậy thì đi tu thiền chẳng phải là bỏ nhà bỏ gia đình đi tu, và tôi không chỉ “thiền” khi tôi ở Lộc Uyển, mà tôi phải “thiền” trong đời sống hàng ngày của tôi, có phải vậy không em?  Lộc Uyển hay một nơi nào đó chỉ là nơi nương tựa, để nhắc nhở bài thực tập cho tôi mà thôi.  
 
Đây không phaỉ là lần đầu tiên tôi dự một khoá thiền.  Đã có lần tôi đi một ngày “tỉnh thức”(mindfulness) cho người Mỹ ở một trại ở Santa Monica.  Với những người ngoại quốc có truyền thống và căn bản văn hoá tôn giáo khác nhau, cách hướng dẫn thiền tập có hơi khác, không gò bó vào khuổn khổ văn hoá Việt mà mở rộng để tìm một mẫu số chung về tâm linh cho tất cả mọi người.  Những người này cũng được học cách thực tập chánh niệm để nhận diện sự bình an cho tự thân trong cuộc sống hàng ngày, bằng cách thở sâu hơn để được thảnh thơi hơn, và tập sống sâu sắc hơn trong giây phút hiện tại.
 
Không biết tôi có làm em bị vào “mê hồn trận” khi tôi kể với em những điều trên không?  Thật ra thì cũng khó hiểu được nếu không đích thân trải qua những kinh nghiệm đó.  Thôi thì cứ viết cứ nói, cũng chỉ là một tấm lòng chia sẻ thành thật nhân dịp đầu năm với những kỳ vọng mới, niềm tin mơí cho một cuộc sống an lạc, hạnh phúc.  Để có được cuộc sống an lạc hạnh phúc đó, tôi tập trở về với hiện tại, bước từng bước vững chãi thảnh thơi, lắng nghe để hiểu người kỹ hơn, nhìn kỹ để yêu thương người hơn, quán chiếu sự vô thưòng của cuộc sống để trân quí hiện tại.  Tôi tập ngôì ăn cơm trong an lạc, nhìn ngươi thân của mình, nghĩ đến công của người đã tạo ra thức ăn tôi đang thưởng thức.  Tôi học phương pháp Soi Sáng để hiểu rõ mình hơn, hiểu người thân của mình hơn với những điểm còn yếu kém và những điểm tích cực của người đó và biết mình nên làm gì và không nên làm gì để giúp họ.  Tôi cũng học phương pháp Làm Mơí để tháo gỡ những hiểu lầm buồn giận lẫn nhau, phương pháp Tưới Hoa để nhận diện những đức tính tốt những tài năng của người xung quanh, có “mắt thương nhìn cuộc đời” để nhìn mọi ngưòi với tâm không lên án hay trách móc.
Mong các bạn và các em bước vào năm 2006 với những bước VỮNG CHÃI và THẢNH THƠI.
 
Thu Lê                  
 2/8/ 2006